Bliscy a uzależnienie

Uzależnienie od alkoholu to choroba, która ma ogromny wpływ na funkcjonowanie całej rodziny i nierzadko prowadzi do pogorszenia więzi rodzinnych, a nawet ich rozpadu. W jaki więc sposób pomóc bliskiej osobie, która jest uzależniona? Dr n. med. Sławomir Adam Wolniak, specjalista psychiatra, ordynator Kliniki Wolmed, radzi, by działania bliskich były oparte na faktach i konkretach. Postępując w ten sposób można skutecznie wspierać osobę uzależnioną w jej walce z nałogiem.

Bliscy osoby uzależnionej bardzo często przeżywają tzw. huśtawkę emocjonalną - z jednej strony czują złość i gniew, z drugiej odzywa się też sumienie. W rezultacie wiedzą, że chory potrzebuje przecież ich pomocy. Pierwszym krokiem, by bliscy mogli pomóc osobie uzależnionej, jest poznanie i, co ważniejsze, zrozumienie istoty samego uzależnienia. Rodzina, partner muszą zdawać sobie sprawę, że powodem trudnych i przykrych sytuacji jest choroba, a nie sam uzależniony.

Współuzależnienie partnera

Obawa przed rozpadem małżeństwa, troska o dzieci, wstyd przed otoczeniem – to najczęstsze powody „zamiatania sprawy pod dywan”. Bliscy stają się wtedy osobami współuzależnionymi; pozwalają choremu trwać w chorobie i wspólnie z nim nie zauważają narastającego problemu. Zdarza się również, że partner osoby uzależnionej bierze na swoje barki wszystkie sprawy domowe, dba o dom, o dzieci, chce, by mimo wszystko życie toczyło się „po staremu”. By ratować osobę uzależnioną bierze za nią odpowiedzialność, usprawiedliwia, wyręcza ze wszystkiego. W konsekwencji osoba uzależniona, pozbawiona dotychczasowych obowiązków, może oddawać się nałogowi. Po pewnym czasie osoby współuzależnione, uwikłane w uzależnienie cierpią, nie rozumiejąc, co dzieje się w ich życiu. Może wtedy pojawić się depresja, nerwica, zabierające sens i radość życia.

Fakty i konkrety

Podjęcie terapii i uczestnictwo w niej przez chorego, to bardzo ważny krok, jednak będący dopiero początkiem walki z nałogiem. Ważne, by wzięli w niej udział bliscy uzależnionego. Pierwsze wspólne spotkanie alkoholika, jego najbliższych oraz terapeuty, przebiega według ustalonego wcześniej programu. W czasie rozmowy motywującej terapeuta pełni funkcję wspierającą, a bliscy mówią o tym, w jakich konkretnych sytuacjach osoba, którą kochają, ich zawiodła. Muszą to być fakty, konkrety, po to, by alkoholik na trzeźwo zdał sobie sprawę, jak wiele razy i w jakich sytuacjach rozczarował swoich bliskich… Takie postępowanie jest potrzebne, by osoba uzależniona po raz kolejny nie szukała usprawiedliwienia dla swojego picia.

Wspierać, nie oceniać

Wspierająca postawa rodziny i przyjaciół powinna być praktykowana w stosunku do osoby walczącej z nałogiem, zarówno w trakcie trwania terapii, jak i po jej zakończeniu. Co ona daje? Podbudowuje wartość i wzmacnia szacunek do siebie – można to porównać do chwalenia dziecka, które dzięki temu czuje się dowartościowane. Należy dostrzegać wysiłek wkładany w bycie trzeźwym, podkreślać dumę z postawy trzeźwiejącego alkoholika. Nie powinno się wypominać krzywd, jakie wydarzyły się, gdy pił alkohol. Trzeba odciąć się od przeszłości.

Terapia i jej skuteczność

Samo leczenie uzależnienia od alkoholu wymaga zarówno medycznych działań, jak i kształtowania psychiki pacjenta. Wstępem do terapii alkoholowej jest odtruwanie organizmu – detoksykacja alkoholowa. Złagodzenie dolegliwości sprawia, że możliwe jest skuteczne leczenie uzależnienia od alkoholu w odniesieniu do psychiki pacjenta. Oznacza to pracę nad pokonywaniem lęków, budowaniem poczucia własnej wartości i poszukiwaniem swojego miejsca w społeczeństwie. Terapia indywidualna i grupowa to bardzo ważny element wsparcia w tym procesie. Na leczenie uzależnień od alkoholu składa się także praca z rodziną. Skuteczność terapii zależy od wielu czynników – zaangażowania alkoholika, doświadczenia zespołu terapeutycznego, właściwego doboru leków. Ważne, by terapia była prowadzona holistycznie i wielotorowo, a pacjent mógł oczekiwać wsparcia:

• medycznego – badanie internistyczne jest ważną częścią oceny stanu pacjenta przed rozpoczęciem terapii, w trakcie jego trwania i po zakończeniu procesu;
• terapeutycznego – terapia indywidualna oraz w niewielkich grupach prowadzona jest w oparciu o różne koncepcje działania mechanizmów uzależnienia. Jej głównym celem jest rozpoznawanie sygnałów ostrzegawczych głodu, symptomów nawrotu choroby, ponadto pacjent zdobywa wiedzę na temat zapobiegania i kontrolowania pojawiających się impulsów;
• psychiatrycznego – uzależniony jest bardziej podatny m.in. na choroby, takie jak depresja, nerwica w procesie wychodzenia z nałogu, więc wsparcie psychiatry jest jak najbardziej wskazane;
• farmakologicznego – odpowiednio dobrane substancje lecznicze pomagają walczyć z głodem alkoholowym i przyspieszają proces uwalniania się od nałogu.

W niektórych przypadkach dopiero przeżycie bolesnych konsekwencji, np. odejście partnera, motywuje osobę uzależnioną do podjęcia próby zerwania z nałogiem. Warto więc wcześniej zgłosić się do specjalisty, by wraz z pomocą bliskich móc wyjść z uzależnienia i tym samym uzdrowić rodzinną atmosferę.

* Powyższa porada jest sugestią i nie zastępuje wizyty u specjalisty. W przypadku problemów ze zdrowiem należy skonsultować się z lekarzem.